سس-صرف
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین سس-صرفی یاییملاناجاق‌دیر.سس-صرف
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین سس-صرفی یاییملاناجاق‌دیر.
اون‌سککیزینجى درس
"نیطق حیصه‌لرى"
هر بیر دیلین سؤزلرى مۆختلیف حیصه‌لره بؤلۆنۆر. اونلارا نیطق حیصه‌لرى دئییلر. آنا دیلیمیزده اون بیر جۆر نیطق حیصه‌سی واردیر. بونلارى بعضى‌سینین متندن ائشیکده مۆستقیل معناسى اولار. بونلارا اساس نیطق حیصه‌لرى دئیرلر. دیلیمیزده آلتى جۆر اساس نیطق حیصه‌سی واردیر:
1. ایسیم: آنا، وطن، علم، خیال، ...
2. صیفت: آغیر ، قارا، یاخشى، برک، ...
3. ساى: بیر، اون، ایکى یوز اللى آلتى، ...
4. عوضلیک (ضمیر): من، سن، او، ...
5. فعل: یازماق، یئریمک، ...
6. ظرف: یاواش، جلد، دیقتله، ...
بونلاردان سونرا دیلیمیزده ائله نطق حیصه‌لرى واردیر کى، اونلارین متندن قیراقدا مۆستقیل معناسى اولماز. بونلارا کؤمکچی نیطق حیصه‌لری دئیرلر. دیلیمیزده بئش کؤمکچی نیطق حیصه‌سی وار:
1. قوشما: سارى، دک، کیمى، اۆزره، ایچره، گؤره، ...
2. باغلاییجی: و، هم، دا، گاه، یوخسا، آنجاق او واخت کى، ...
3. ادات: کى، مى، دا، بس، ها، دى، گیلن، ...
4. مودال سؤزلر: البته، بلکه، بئله‌لیکله، ...
5. نیدا: آخ! ، واى!، هوررا!، ...
اون‌یئددینجی درس
"شکیلچی‌لرین یازیلیشی"
سؤز دگیشدیریجی شکیلچی‌لرین هامیسى و سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لرین چوخو، آهنگ قانونونا گؤره، قوشولدوقلارى سؤزلرین سون سسلی‌سینه باغلی اولارلار. بونا گؤره ده شکیلچی‌لر یا ایکی و یا دؤرد جۆر اولار.
1. سؤزۆن سون سسلی‌سینین آنجاق قالین و اینجه‌لییینه باغلى اولان شکیلچی‌لر ایکی شکیل‌لی اولور. بئله شکیلچی‌لرین قالین‌لاریندا "آ (a)" و اینجه‌لرینده "أ (ə)"سسلی‌سى ایشله‌نیر:
* قالین سؤزدییشدیریجى شکیلچی‌لر:
قاپی/ یورد/ اوشاق + لار-دا-دان
* اینجه سؤزدگیشدیریجى شکیلچی‌لر:
سؤز/ ائو/ چیچک + لر-ده-دن
* قالین سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لر:
قاز/ یاز/ چال + ما-ان
* اینجه سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لر:
چک/ سئوین/ گل + مه-أن (ən)
2. سؤزۆن سون سسلی‌سینین قالین و یا اینجه‌لییى، هابئله دوداقلانان و یا دوداقلانمایان اولماسینا باغلى اولان شکیلچی‌لر دؤرد چئشیتلى اولار. بئله شکیلچی‌لرین قالین‌لاریندا، آهنگ قانونونا گؤره "̌ى (ı)" و یا "و (u)"، اینجه لرینده "ای (i)" و یا "اۆ (ü)" ایشله‌نیر:
* قالین سؤزدگیشدیریجى شکیلچی‌لر:
سولماز/ قارپیز/ چینار + ̌ی (ı)-̌ین(ın)-̌یم(ım)
قویون/ دوز/ اولدوز + و(u)-ون(un)-وم(um)
*اینجه سؤزدگیشدیریجى شکیلچی‌لر:
وطن/ دیل/ ائو + ی(i)-ین(in)-یم(im)
گۆن/ گؤى/ اؤز + ۆ(ü)-ۆن(ün)-ۆم(üm)
*قالین سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لر:
باغ/ یای/ پالتار + ل̌یق(lıq)-س̌یز(sız)
قونشو/ توی/ اودون + لوق(luq)-سوز(suz)
*اینجه سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لر:
ننه/ چمن/ کؤلگه + لیک(lik)-سیز(siz)
گول/ گؤز/اوزوم + لوک(lük)-سوز(süz)
ائله شکیلچی‌لر واردیر کی، یالنیز بیر سایاق یازیلار، "داش" کیمی:
یولداش، سیرداش، مسلک‌داش، ...
اون‌آلتینجى درس
"شکیلچی لرین نوعلاری"
دیلیمیزده اولان شکیلچی‌لر، گؤره‌ولرینه (وظیفه لرینه) گؤره ایکى یئره بؤلۆنۆر:
1. سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لر: بعضى شکیلچی‌لری سؤزه آرتیراندا، او سؤزۆن معناسى دَییشیلیب، یئنى معنالى سؤزلر یارادار، بئله شکیلچی‌لره سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لر دئیرلر:
چی: ماشینچی/ سوز: یوخوسوز/ لیق: آیلیق
2. سؤزدگیشدیریجی شکیلچی‌لر: دیلیمیزده ائله شکیلچی‌لر ده واردیر کی، سؤزه آرتیراندا آنجاق اونون ظاهیرى شکلینى دَییشیب و معناسیندا هئچ بیر دییشیک‌لیک یاراتمیر:
دا: باغچادا/ دن:تبریزدن/ ا: قارداشا.
بو شکیلچی‌لره سؤزدگیشدیریجى شکیلچی‌لر دئیرلر.
اون‌بئشینجى درس
"کؤک و شکیلچی"
دیلیمیزده بیر سؤزدن مختلیف معنالى یئنى کلمه‌لر دۆزلتمک ایسته‌ینده، او سؤزۆن سونونا بیر و نئچه حرفی آرتیریریق. بو حرف‌لرین مۆستقیل معناسى اولماز: داغ + لیق = داغلیق، بالیق + چی= بالیقچی
سؤزۆن اؤزونه کؤک و یا ساده کؤک، آرتیریلان حیصه‌یه شکیلچی و یارانان سؤزه دۆزلتمه سؤز دئیرلر. دئمک بورادا "داغ، بالیق" سؤزلرى کؤک، "لیق، چی" شکیلچی و "داغلیق، بالیقچی" سؤزلرى دۆزلتمه سؤزلردیر.
اون‌دؤردونجو درس
"مۆرکب سؤزلرى نئجه یازماق؟"
مۆرکب سؤزلر نئچه جۆر یازیلار:
1. مۆرکب سؤزۆ یارادان کلمه‌لرین هر بیرینین مۆستقیل وورغوسو اولسا، سؤزلر آیرى یازیلار و آرالاریندا خط قویولماز: ائل گؤلۆ، سهند داغى.
2. یاخین معنالى و ضید معنالى سؤزلردن دۆزه‌لن مۆرکب سؤزلرین آراسیندا خط یازیلار: دام-داش، یاخشى- یامان.
3. عئینى سؤزلرین تکراریندان یارانان مۆرکب سؤزلرین آراسیندا "با – به - ها" اولسا، بیتیشیک، اولماسا خط ایله یازیلیر: دالبادال، وورهاوور، یاواش-یاواش
4. مۆرکب سؤزۆن ترکیبینده اولان کلمه‌لرین بیر وورغوسو اولسا، بیتیشیک یازیلیر: قاراداغ، حسنعلى، قازایاغى