اون‌یئددینجی درس

"شکیلچی‌لرین یازیلیشی"

   سؤز دگیشدیریجی شکیلچی‌لرین هامیسى و سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لرین چوخو، آهنگ قانونونا گؤره، قوشولدوقلارى سؤزلرین سون سسلی‌سینه باغلی اولارلار. بونا گؤره ده شکیلچی‌لر یا ایکی و یا دؤرد جۆر اولار.

1. سؤزۆن سون سسلی‌سینین آنجاق قالین و اینجه‌لییینه باغلى اولان شکیلچی‌لر ایکی شکیل‌لی اولور. بئله شکیلچی‌لرین قالین‌لاریندا "آ (a)" و اینجه‌لرینده "أ (ə)"سسلی‌سى ایشله‌نیر:

* قالین سؤزدییشدیریجى شکیلچی‌لر:

قاپی/ یورد/ اوشاق  +   لار-دا-دان

* اینجه سؤزدگیشدیریجى شکیلچی‌لر:

سؤز/ ائو/ چیچک  +   لر-ده-دن

* قالین سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لر:

قاز/ یاز/ چال   +   ما-ان

* اینجه سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لر:

چک/ سئوین/ گل  +   مه-أن (ən)

2. سؤزۆن سون سسلی‌سینین قالین و یا اینجه‌لییى، هابئله دوداقلانان و یا دوداقلانمایان اولماسینا باغلى اولان شکیلچی‌لر دؤرد چئشیتلى اولار. بئله شکیلچی‌لرین قالین‌لاریندا،  آهنگ قانونونا گؤره "̌ى (ı)" و یا "و (u)"، اینجه لرینده "ای (i)" و یا "اۆ (ü)" ایشله‌نیر:

* قالین سؤزدگیشدیریجى شکیلچی‌لر:

سولماز/  قارپیز/ چینار   +   ̌ی (ı)-̌ین(ın)-̌یم(ım)

قویون/ دوز/ اولدوز   +   و(u)-ون(un)-وم(um)

*اینجه سؤزدگیشدیریجى شکیلچی‌لر:

وطن/ دیل/ ائو    +   ی(i)-ین(in)-یم(im)

گۆن/ گؤى/ اؤز    +    ۆ(ü)-ۆن(ün)-ۆم(üm)

*قالین سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لر:

باغ/ یای/ پالتار    +   ل̌یق(lıq)-س̌یز(sız)

قونشو/ توی/ اودون   + لوق(luq)-سوز(suz)

*اینجه سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لر:

ننه/ چمن/  کؤلگه   +   لیک(lik)-سیز(siz)

گول/ گؤز/اوزوم    +   لوک(lük)-سوز(süz)

ائله شکیلچی‌لر واردیر کی، یالنیز بیر سایاق یازیلار، "داش" کیمی:

یولداش، سیرداش، مسلک‌داش، ...