آلتمیش دؤردۆنجو درس

عوضلیک‌لر (6)

3. سوال عوضلیک‌لری

   دیلیمیزین اۆچۆنجۆ نوع عوضلیکلیرى، مۆعین بیر شخص و یا اشیانى سوال طرزیله و عمومى حالدا بیلدیرر. بو عوضلیک‌لر ده، شخص عوضلیک‌لرى کیمى، بیر جۆمله‌ده هئچ بیر ایسمى دَییشه بیلمز، آنجاق ایشله‌ندیکلرى جۆمله‌دن سونراکى جۆمله‌ده اونلارین یئرینى توتدوغو ایسیم گلر.

   بو عوضلیک‌لردن "کیم؟" و "نه؟" شخص عوضلیک‌لرى کیمى، جۆمله‌نین مۆبتداسى، تاماملیغى، و خبرى اولا بیلر.

دیلیمیزده کى سوال عوضلیک‌لرى بونلاردیر:

کیم؟، نه؟، هارا؟، هانسى؟، هاچان؟، نئچه؟، نئجه؟، نه واخت؟، نه. زامان؟، هانى؟، هایان؟، ...

  بو عوضلیک‌لردن کیم؟، نه؟، هارا؟، هانسى؟ سؤزلرى حاللانار، جمع علامتى آلار و خبر شکیلچی‌سی ایله ایشله‌نه بیلر:

کیملر، کیمین، کیمه، کیملره، کیمدن، ... بو کیمدیر؟، ...

نلر؟، نه‌یین؟، نه‌یه؟، نه‌لره؟، ندن؟، بو نه‌دیر؟.

هارالار؟، هارانین؟، هارایا؟، هارالارا؟، هارالاردان؟، ... بورا هارادیر؟ ...

هانسی‌لار؟، هانسی‌نین؟، هانسی‌نا؟، هانسی‌لارا؟، هانسی‌لاردان؟، ... سن دئین هانسی‌دیر؟

  بونلاردان "نه؟" واسیطه‌سیله نه واخت؟، نه زامان؟، نه جۆر؟، نه سایاق؟، نه‌یه گؤره؟، ندن اؤترۆ؟، نه تهر؟، نه اۆچۆن ؟، نه قدر؟، نه سببله؟ کیمى سوال عوضلیک‌لرى ده دۆزلر.

بو عوضلیک‌لردن "کیم؟" عوضلیگى اؤزۆنه اؤزل آشاغیداکى اؤزل‌لیک‌لرى واردیر:

1. کیم؟ سؤزۆ یالنیز اینسان آدلارى و یا بو آدلارین تصوورونو وئرن اشیانین آدلارینى دَییشه بیلر: کیم اؤز دیلینى سئویر؟

2. کیم؟ عوضلییى تصدیق بیلدیرن فعل‌لرله ایشله‌ندیکده "هئچ کس" معناسى وئریر و اینکار بیلدیریر: کیم بیلیر، بلکه بوگۆن یاغیش یاغدى؟ صاباح نه اولاجاغین کیم بیلیر؟

3. کیم سؤزۆ اینکار بیلدیرن فعل‌لرله ایشله‌ندیکده "هامى" سؤزۆنۆ عوض ائدیر و تصدیق بیلدیریر: آذربایجانین قدیمدن تۆرک اولدوغونو کیم بیلیر؟