سس-صرف
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین سس-صرفی یاییملاناجاق‌دیر.سس-صرف
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین سس-صرفی یاییملاناجاق‌دیر.
قیرخ‌یئددینجی درس
"صیفت‌لر (9)"
2. دۆزه‌لتمه صیفت‌لر:
فعلى صیفت‌لر:
5. بئشینجى دسته:
بو دسته صیفت‌لر ایسمى فاعیل، ایسمى مفعول، هابئله فعلین هئچ بیر زامان و فورماسى ایله باغلیلیغى اولمایان صیفت‌لردیر. بو فعلى صیفت‌لر حال، وضعیت، خاصیت، عادت و ... کیمى مضمونلار ایفاده ائدیر.
بو دسته‌نین باشقا اؤنملى خصوصیتى اوندان عیبارت‌دیر کى، بونلار فعلین معلوم نوعو و تصدیقیندن دۆزه‌لر، یعنى فعل‌لرین اینکار و مجهولوندان دۆزه‌لمز. بو دسته‌نین شکیلچی‌لرى بونلاردیر:
* آغان (ağan)- أیَن (əyən)
بو شکیلچی‌لرله دۆزه‌لن فعلى صیفت‌لر داییمى خاصیت بیلدیرر: آغلاغان اوشاق، گۆله‌ین آدام، قاچاغان آت.
* قان (qan)، کَن (kən)
بو شکیلچی‌لر تصدیق بیلدیرن بعضى معلوم فعل کؤکلرینه آرتیریلاندا خاصیت و کئیفیت بیلدیرن فعلى صیفت‌لر یارانیر: چالیشقان شاگیرد، دؤیۆشکن عسگر.
* آق (aq)- اک (ək) :
تصدیق بیلدیرن معلوم فعل‌لردن خاصیت و کئیفیت بیلدیرن صیفت‌لر دۆزه‌لدر. فعلین کؤکۆ سسلى ایله بیتنده شکیلچی‌نین سسلی‌سى دۆشر: قورخاق آدام، هۆرکَک قاتیر.
* /غین (ğın)، غون (ğun)، گین (gin)، گۆن (gün)/، /قین (qın)، قون (qun)، کین (kin)، کۆن (kün)/:
بو شکیلچی‌لرله فعل‌لردن دۆزه‌لن فعلى صیفت‌لر حال-وضعیت و کئیفیت بیلدیرر. فعلین کؤکۆ جینگیلتی‌لى صامیتله بیتَنده "غین 4" شکیلچی‌لریندن، کار صامیتله بیتن فعل کؤکلرینده ایسه "قین 4" شکیلچی‌لریندن ایستیفاده ائدرلر: آزغین آدام، سولغون چیچک، ساتقین آدام، توتقون هاوا، کسگین پیچاق. کۆسکۆن اوشاق.
* /یجى (ici)، یجى (ıcı)، وجو (ucu)، ۆجۆ (ücü)/، ییجى (yici):
بو شکیلچی‌لرله دۆزه‌لن فعلى صیفت‌لر قیسما پئشه، وظیفه، باجاریق، قیسما ده کئیفیت مضمونو ایفاده ائدر. شکیلچی‌لر سسلى ایله باشلاندیقلارى اۆچۆن ، سسلى ایله بیتن فعل‌لرده بیر آییریجى "ى" حرفى ده آرتیریلیر: آلیجى قوش، ساتیجى قیز، اؤلدۆرۆجۆ ضربه.
بو شکیلچی‌لرله فعل‌لرین اینکاریندان فعلى صیفت دۆزه‌لمز: دئییلمه‌لی‌دیر؛ اوخوجو و توخوجو سؤزلرینده شکیلچی‌نین "ی" سسى دۆشۆر.
* یق (ıq)، یک (ik)، وق (uq)، ۆک (ük)
بو شکیلچی‌لر واسیطه‌سیله عمله گلن فعلى صیفت‌لر حال- وضعیت، نئجه‌لیک و دوروم بیلدیرن دۆزه‌لتمه صیفت‌لر اولور: باتیق قابیرقا، کسیک ال، اوچوق دام، سؤنۆک چیراق. ییخیق ائو.
* جاق- جَک:
بو شکیلچی‌لرله عمله گلن فعلى صیفت‌لر خاصیت و حال-وضعیت بیلدیرر: اوتانجاق قیز، سئوینجک اوشاق.
* ینج (inc)، ینج (ınc)، ونج (unc)، ۆنج (ünc)
بو شکیلچی‌لرله چوخ آز، فعل‌لردن فعلى صیفت دۆزه‌لر، اؤزلرى ده خاصیت و احوال روحیه بیلدیرر: قورخونج حادیثه، گۆلۆنج ایش.
* ج:
"ج" چوخ محدود فعلدن فعلى صیفت دۆزه‌لدر کى، خاصیت بیلدیریر: قیسقانج، اییرنج.
* یم (im)، یم (ım)، وم (um)، ۆم (üm)
بو شکیلچی‌لرله دۆزه‌لن فعلى صیفت‌لر اؤز موصوفونون بللى میقدارینى بیلدیریر، ثانیا بو صیفت‌لردن قاباق مۆطلق بیر سایى گلمه‌لی‌دیر: بیر آتیم باریت، بیر ایچیم سو، بئش توتوم ساچ، ایکى بؤلۆم پاى.
* دیق (dıq)، دیک (dik)، دوق (duq)، دۆک (dük)
بو شکیلچی‌لر شخص سونلوقلارى ایله بیرلیکده، فعلى صیفت کیمى ایشله‌نر و حال-وضعیت مضمونو بیلدیرر: آلدیغیم کیتاب، یازدیغیم مکتوب، ووردوغوم قوش.
* ه (ə)
نادیر فعل‌لردن فعلى صیفت دۆزه‌لدیر: کسه یول.