سس-صرف
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین سس-صرفی یاییملاناجاق‌دیر.سس-صرف
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین سس-صرفی یاییملاناجاق‌دیر.
یئتمیش‌اوچونجو درس
فعل (2)
موعاصیر آذربایجان تۆرکجه‌سینده فعل‌لر قورولوشلارینا گؤره اوچ چئشیددیرلر:
1. ساده فعل‌لر
2. دۆزه‌لتمه فعل‌لر
3. مۆرکب فعل‌لر
1. ساده فعل‌لر:
بیر کؤکدن عیبارت اولان و بیر حرفى دَییشدیکده معناسى ایتن و یا دَییشن فعل‌لره ساده فعل‌لر دئییلیر.
ساده فعل‌لر دیلیمیزین ان قدیم فعل‌لرى حئساب اولور: آت، سات، اوخو، یاز، وور، ...
بۆتۆن فعل‌لر کیمى ساده فعل‌لر ده "نه ائت؟ نه ائله؟ سواللاریندان بیرینه جاواب وئرر. دیلیمیزده 600 حدودوندا ساده فعل واردیر.
2. دۆزه‌لتمه فعل‌لر:
مۆختلیف سؤزلره مۆعین شکیلچی‌لر آرتیرماقلا دۆزه‌لن فعل‌لره، دۆزه‌لتمه فعل‌لر دئییلیر. بو فعل‌لر، ساده فعل‌لردن سونرا یارانیبلار.
دیلیمیزده ایسیم، ساى، صیفت و عوضلیکدن دۆزه‌لتمه فعل‌لر یارادان شکیلچی‌لر بونلاردیر:
الف) لا-له: بو شکیلچی‌لر ایسیم، صیفت و سایدان فعل‌لر یارادار:
1. ایسیمدن: دوزلا، ایشله، دیشله، باغلا، ایزله، ..
2. صیفتدن: خوشلا، بوشلا، قارالا، گیرده له، ...
3. سایدان: ایکیله، اوچله، دؤردله، یاریلا، ...
بعضى فعل‌لر واردیر کى، اونلارداکى "لا-له" شکیلچی‌سی دئییل، فعلین کؤکوندن دیر: آغلا، دانلا، سؤیله، دینله، ...
یئتمیش ایکینجی درس
فعل (1)
ایش، حال و حرکت بیلدیرن سؤزلره فعل دئییلیر و دیلیمیزین اولان ان اؤنملى نیطق حیصه‌لریندن‌دیر.
آنا دیلیمیزین فعل‌لرى قورولوش، نوع، زنگین‌لیک و قودرت باخیمیندان دونیا دیل‌لرینین ان گؤرکملی‌لریندن بیری‌دیر.
هر زامان آنا دیلیمیز، باشقا دیل‌لرین فیشارینا معروض قالیب، فعل قورولوشونون گۆجۆ و قودرتی‌له اؤز میللى وارلیغینى قورویوب ساخلامیش و حتى اونلارا تاثیر ده قویوبدور. بونا گؤره ده فعلین یئرى دیلیمیزده مخصوص‌دیر.
بۆتۆن دیل‌لرده هر بیر نیطق حیصه‌سی‌نین اؤزۆنه گؤره خصوصیت‌لرى واردیر، آنجاق بیزیم دیلده فعل‌لرین ائله خصوصیت‌لرى واردیر کى باشقا دیل‌لرده یوخدور. مثلا دیلیمیزین معنا نوعلارى و زامانى باشقا دیل‌لردن فرقله‌نیر.
آنا دیلیمیزده فعل‌لرین خصوصیت‌لرى:
1. فعل‌لرده ایشى گؤرن اولمالی‌دیر.
2. فعل‌لرده اینکارلیق آنلامى اولمالی‌دیر.
3. فعل‌لرده تاثیرلى و تاثیرسیزلیک آنلامى واردیر.
4. فعل‌لرده طرزلر واردیر.
5. فعل‌لرده نوع واردیر.
6. فعل‌لرده زامان آنلامى واردیر.
7. فعل‌لرده شخص آنلامى واردیر. (بو آنلام ایسیم‌لرده ده واردیر.)
8. فعل‌لرده فورما واردیر. (شکیل‌لر)
9. فعل‌لرده باغلاما شکیل‌لرى واردیر.
بۆتۆن بو آنلاملار (شخصدن باشقا) فعله خاص‌دیر.
بونلاردان باشقا فعل‌لرده کمیت مفهومو، شرط، سوال و قورولوشجا نوعلارى دا واردیر.
گلن درسلرده بو اؤزل‌لیک‌لرله تانیش اولاجاییق.