عوضلیک‌لر (11)
4. غیر مۆعین عوضلیک‌لر
"هره" عوضلیگیندن "هره‌سى" غیر مۆعین عوضلیگى ده دۆزه‌لر، یعنى نیسبت شکیلچی‌سینى آرتیرماقلا یئنی عوضلیک یارانار.
یئنی عوضلیگی‌نین اؤزۆنه اؤزل خصوصیت‌لرى وار و شخصه عایید بیر میقدارین بیر نئچه عئینى حیصه‌یه بؤلۆندۆیۆنۆ بیلدیریر. چوخلوق مضمونو داشیدیغى اۆچۆن نیسبت شکیلچی‌لریندن بیرینجى و ایکینجى شخص تکین علامتلرینى قبول ائده بیلمیر، آنجاق جمع علامتلرینى آلار: هره‌میز، هره‌نیز. بو عوضلیک‌لر و "هره" نین اؤزۆ جمع علامتى قبول ائتمیر. اۆچۆنجۆ شخصده ده "سى" شکیلچی‌سی آرتیریلار: هره‌سى.
"هر" اساسیندا دۆزه‌لن بو غیر مۆعین عوضلیک‌لرین هامیسى حاللانیر: هره‌میزین، هره‌سینى، هره‌نیزده.
"هره" اساسیندا دۆزه‌لن بو سون عوضلیک‌لر حاللاناندان سونرا "کى" شکیلچی‌سینى آلیب "یییه‌لیک شخص عوضلیگى" کیمى ایشله‌نر: هره‌میزده کى، اونلارین هره‌سی‌نین‌کى، ...
آنجاق بو عوضلیک‌لره یالنیز یییه‌لیک و یئرلیک حالدا اولارکن "کى" شکیلچی‌سینى قوشماق اولار.
غیر مۆعین عوضلیک‌لرین بعضی‌لرى منسوبیت شکیلچی‌لرى قبول ائده بیلر: کیمسه‌میز، بیر کسیم، هئچ بیر کس‌لرى، هر زادین، بعضی‌لریمیز، فیلان‌کسلر.
آنجاق بو عوضلیکلردن "بیر" واسیطه‌سیله دۆزه‌لن‌لر، "نئچه"، "هره" سؤزلرى واسیطه‌سیله یارانانلار، هابئله کیمى، کیمیسى، کیم ایسه، نه‌یى‌سه، ندنسه، بعضى، بعضی‌سى، هامیسى، هره‌سى، ... عوضلیک‌لرى منسوبیت شکیلچی‌لرى قبول ائتمز.
عوضلیک‌لر (10)
4. غیر مۆعین عوضلیک‌لر
ج) "نه" سؤزۆنۆن اساسیندا دۆزه‌لن‌لر: نه ایسه، هئچ نه، هر نه، هابئله حالین شکیلچی‌لرینى قبول ائتمیش "نه" سؤزۆنه "سه" قوشماسى آرتیرماقلا دۆزه‌لن‌لر: نه‌یین سه، نه‌یه سه، نه‌یى سه، نه ده سه، ندنسه.
بو سون عوضلیکلردن بیرینجی‌لری منسوبیت، حال علامتلرینى آلار، آنجاق ایکینجى دسته اونلارین هئچ بیرینى قبول ائتمز.
د. "کس-زاد" سؤزلرینین اساسیندا دۆزه‌لن غیر مۆعین عوضلیک‌لر: هئچ کس، هر کس، بیر کس، هر بیر کس، هئچ بیر کس، هر زاد، هئچ زاد، بیر زاد، هر بیر زاد، هئچ بیر زاد، فیلانکس، ...
بو غیر مۆعین عوضلیک‌لرین هامیسى حاللانار، آنجاق "فیلانکس"دن باشقا هئچ بیری جمع علامتى گؤتۆرمز. چۆنکى "هئچ" سؤزۆ یوخلوق، "بیر" سؤزۆ تک‌لیک و "هر" سؤزۆ چوخلوق بیلدیریر کى، جمعه موغاییردیر.
ه. نئچه، بعضى، هامى سؤزلرى واسیطه‌سیله دۆزه‌لن غیر مۆعین عوضلیک‌لر: نئچه‌سى، بعضى، بعضی‌سى، بعضی‌لرى، هامی، هامیسی.
بو عوضلیک‌لر حاللانار، آنجاق جمع علامتى قبول ائله‌مز.
عوضلیک‌لر (9)
4. غیر مۆعین عوضلیک‌لر
غیر مۆعین شخصلر و یا شئی‌لرى بیلدیرمک اۆچۆن غیر مۆعین عوضلیک‌لر ایشله‌نر:
الف) "کیم" عوضلیگینه "ى، یسى، سه، ایسه" شکیلچی‌لرینین بیرینى آرتیریب، یا دا اوندان اؤنجه "هر، هئچ" کلمه‌لرینین بیرینى آرتیرماقلا دۆزه‌لن، غیر مۆعین عوضلیک‌لر:
کیمى، کیمیسى، کیمسه، کیم ایسه، هر کیم، هئچ کیم.
بو عوضلیک‌لر "کیم، ایسه" دن باشقا حاللانار، آنجاق جمع‌لنمزلر:
کیمی‌نین، کیمی‌نه، کیمی‌سینین، کیمی‌سینه، کیمی‌سیندن، کیمسه‌نین، کیمسه‌دن، هر کیمه، هر کیمین، هئچ کیمى، ...
بو عوضلیکلردن "کیمسه، هر کیم، هئچ کیم" منسوبیت شکیلچی‌لرینى آلار: کیم‌سم، کیمسه‌سى، هر کیمی‌میز، هئچ کیم‌لرى، ...
ب) "بیر" سؤزۆ اساسیندا دۆزه‌لن‌لر: بیرى، بیریسى، هر بیرى، هئچ بیرى، هئچ بیر، هر بیر.
بو عوضلیکلردن"هر بیر، هئچ بیر"دن باشقا قالانلارى حاللانار، آنجاق جمع‌لَنمزلر.
بو عوضلیکلردن "هر بیرى، هئچ بیرى" منسوبیت شکیلچی‌لرینین یالنیز بیرینجى و ایکینجى شخص جمع و اۆچۆنجۆ شخص علامتلرینى آلار: هر بیریمیز، هر بیریز، هئچ بیریمیز، هئچ بیریز، هر بیریسى، هئچ بیریسى. بونلار حاللانیب، یییه‌لیک ایله یئرلیکده "کى" قبول ائدر.
عوضلیک‌لر (8)
سوال عوضلیک‌لری
بو عوضلیکلردن کیم؟ نه؟ هارا؟ هاچان؟ نه واخت؟... منسوبیت شکیلچی‌لرى ده قبول ائدر: کیمیم وار کى؟ نه‌یین واردیر؟ هاراسى واردیر؟ هاچانیمیز یاخشى اولوبدور کى؟ نه واختیندیر کى؟
"نئچه؟" سؤزۆ جمع علامتى قبول ائتمز، حال و منسوبیت علامت‌لرى آلیب، خبر اولار: نئچه‌نین؟ نئچه‌یه؟ نئچه‌نى؟ نئچه‌ده؟ نئچه‌دن؟ نئچه‌دیر؟
"نئجه؟" سؤزۆ جمع علامتى گؤتۆرمز، منسوبیت شکیلچی‌لریندن یالنیز اۆچۆنجۆ شخص تکى قبول ائدر: بو ایشین نئجه‌سى یوخدور کى!. خبر علامتى قبول ائدر: نئجه‌دیر؟
بو عوضلیک نادیر حاللاردا حال شکیلچی‌لرینى آلار: نئجه‌دن خبر آلما. نئجه‌نى سوروشما؟ نئجه‌دن خبرین وار؟
"هانسى؟" عوضلیگى منسوبیت علامت‌لریندن یالنیز جمع‌لرى قبول ائدر: هانسی‌میز؟ هانسی‌نیز؟ هانسی‌لارى؟
"هاردا= هارادا؟" سوال عوضلیگى، نه جمع‌له‌نر، نه حاللانار، نه ده منسوبیت شکیلچی‌لرینى قبول ائدر، آنجاق او خبر شکیلچی‌لرینى آلا بیلر: اونلار هاردادیرلار؟ بابک‌لر، ستارخانلار هاردادیرلار؟
سوال عوضلیک‌لریله باغلى میثاللارا باخساز، سوال عوضلیگى سسلى ایله قورتارسا و قوشولان شکیلچى سسلى ایله باشلانسا، ایکى سسلی‌سینى بیرى-بیریندن آییرماق اۆچۆن، اونلارین آراسینا یا "ن"، یا "ى"، یا دا "س" حرفى آرتیریلار: هانسینا، نئچه‌یه؟ هارایا؟ نئچه‌سى؟
عوضلیک‌لر (7)
سوال عوضلیک‌لری
"کیم؟" عوضلیگى نین اؤزل‌لیک‌لرى:
4. "کیم" سؤزۆ "هر کس" سؤزۆنۆ دَییشنده، تصدیق فعل‌لریله بیرلیکده تصدیق معناسى وئرر: کیم ایسلاما قارشى چیخارسا ازیله‌جک‌دیر.
5. "کیم" و "نه" سؤزلرى، یؤنلۆک حالدا "هئچ کسه" و "هئچ نه‌یه" سؤزلرینین معناسیندادیر: اؤز اینسانلیغینى قیمت‌لندیرمه‌ین اینسان کیمه و نه‌یه لازیم‌دیر؟
"نه" عوضلیگی‌نین خصوصیت‌لرى داها مۆرکب‌دیر. بو اؤزل‌لیک‌لر بونلاردیر:
1. بو سؤز بۆتۆن جانلى و جانسیز وارلیقلارین آدلارینین یئرینه ایشله‌نه بیلر: سن نه سن؟ (آدام آدى)، سن نه‌یه مینمیسن؟ (حئیوان آدى)، سن نه آلدین؟ (اشیا)
2. بو سؤز تصدیق بیلدیرن فعل‌لرله اینکار مضمونو ایفاده ائدر: او نه بیلیر؟ اونلار نه آنلاییرلار؟ سن بورادا نه گزیرسن؟ حئیوان نه قانیر؟
3. "نه" سؤزۆ "نئجه" و "هاردان" معناسیندا ایشله‌نیر: سن نه بیله‌یدین؟ او دوستونون قاییتدیغینى نه بیلدى؟ نه ایشکالین اولسا، منه دئیرسن. نه غافیل ایدیم!
4. "نه" سؤزۆ "هر شئى-هر نه" معناسیندا ایشله‌نر: "نه بیلسن، دانیشما."، " دونیادا نه‌لر اولمور؟!"، "نه گؤرسن، آل."
5. "نه" سؤزۆ "هانسى-نئجه" معناسیندا، حئیرت ایفاده ائدیر: بیر قولاق آس گؤر نه گؤزل شعردیر! ، نه خیال ایلن اولوبسان بئله ادعالى فهله!
6. "نه" سؤزۆ "نییه؟" معناسیندا ایشله نیر: آز دانیش، نه آتیلیب-دۆشۆرسن؟! ، نه سوخولورسان آرایا، باشى بلالى فهله؟
7. "نه" سؤزۆ چیخیشلیق حالدا "نییه؟" سوالینین یئرینه ایشله‌نیر: ندن بو حالا دوشموسن؟ ، ندن حقینى ایسته میرسن؟
8. "نه" سؤزۆ "وار" سؤزۆ ایله "هئچ نه" و "هئچ زاد" سؤزلرینین عوضینده ایشله‌نیر: ائوده نه وار؟ ، گئتمیرم، باغدا نه وار؟ ، بو کیتابدا نه وارکى؟
9. "نه" سؤزۆ "یوخ" سؤزۆله ایشله‌نَنده "هر شئى" معناسى وئریر: اونون سینه‌سینده نه‌لر یوخدورکى؟! ، موزه‌لرده نه‌لر یوخدورکى؟!