یئتمیش‌سککیزینجی درس

فعل (7)

تأثیرلى و تأثیرسیز فعل‌لر "لازیم و متعددى":

"سولماز مکتوبو یازدى" جۆمله‌سینده ایشى گؤرن، "سولماز" دیر، "یازدى" فعل‌دیر. بورادا "یازدى" ایشی‌نین نتیجه‌سى واسیطه‌سیز "مکتوب" سؤزۆنۆن اۆستۆنه دۆشۆر. ایشین (فعلین) نتیجه‌سى واسیطه‌سیز اۆستۆنه دۆشن سؤزه "واسیطه‌سیز تاماملیق" دئییلیر. چۆنکى ایشین نتیجه‌سى اوندا تاماملانیر.

واسیطه‌سیز تاماملیق طلب ائدن فعل‌لره تأثیرلى فعل دئییلیر. بونا گؤره ده، واسیطه‌سیز تاماملیق تأثیرلیک حالیندا اولار.

"آیدین قاچدى" جۆمله‌سینده "آیدین" ایشى گؤرن و "قاچدى" فعلدیر. بورادا "قاچدى" فعلینین تأثیرى "آیدین"ین اؤزۆنده قالیر و آیرى بیر شئیین اۆستۆنه دۆشمۆر. باشقا سؤزله، فعلین معناسى ائله دیر کى، اونون تأثیرى ایشى گؤرنده قالیر و واسیطه‌سیز تاماملیق ایسته‌میر. بئله فعل‌لره تأثیرسیز فعل دئییلیر. تأثیرلى فعل‌لر نه‌یى؟ ، کیمى؟ و نه؟ سواللارینا جاواب وئره بیلدیک‌لرى حالدا، تاثیرسیز فعل‌لر بو سواللارین هئچ بیرینه جاواب وئره بیلمز.

گلمک، گئتمک، قاچماق، یاتماق، باتماق، دورماق، ... فعل‌لرى تأثیرسیز، گؤرمک، اوخوماق، آلماق، آپارماق، ... کیمى فعل‌لر تأثیرلى فعل‌لردیر.

  آنجاق دئییلمه‌لی‌دیر؛ "تأثیرلى و تأثیرسیز فعل‌لر آراسیندا سد چکمک اولماز،  اونا گؤره کى ائله فعل‌لر واردیر کى، ایشلندیکلرى یئرله باغلى تأثیرلى یا دا تأثیرسیز اولا بیلر".

   میثال اۆچۆن  "من بازارا گئتدیم" و "من یولومو گئتدیم" جۆمله‌لرینین بیرینجى‌سینده "گئتدیم" فعلى تأثیرسیزدیر، اونا گؤره کى، "نه یى؟، کیمى؟ و نه؟" سواللاریندان بیرینه جاواب وئره بیلمیر. آنجاق ایکینجى جۆمله‌ده بئله سوروشماق اولار: من نه یى گئتدیم؟ _یولو گئتدیم. باشلاماق، ایشله‌مک، اوخوماق و ایشلتمک فعل‌لرى ده بئله دیر.