فعل (4)
فعللرین قورولوشجا نوعلارى
مۆرکب فعللر
دیلیمیزده مۆرکب فعللرین چوخ اهمیتى واردیر. بو فعللر حیاتین ایستهیى و دیلین طبیعى اینکیشافى ایله باغلیدیر.
دیلیمیزده بیر ایسیمله بیر فعلدن یارانان مۆرکب فعللر اولدوقجا چوخدور. بو جهتدن دیلیمیز دونیانین ان زنگین دیللریندن بیریدیر. میثال اۆچۆن توتماق فعلیندن: باش توتدو، ال توتدو، اسیر توتدو، دیله توتدو، سؤزه توتدو، سو توتدو، ...
دیلیمیزده مۆرکب فعللر دؤرد نوعدور:
1. ایدى-ایمیش (دى-میش):
بوگون دیلیمیزده اولمایان "ایمک" فعلیندن قالان بو کؤمکچى فعللر، فعلین امر و ماضى موطلق (شهودى کئچمیش) دن باشقا بۆتۆن فورمالاریله ایشلهنیب، مۆرکب فعللر یارادار: یازمیش ایدیم، گلمیش ایدیک، گلهسى ایدى، گلیر ایدى، گلمیش ایمیش، ...
2. اول-ائت- ائله:
بو قسما مۆستقیل اولان فعللر، کؤمکچى فعل کیمى، چوخراق آلینما ایسیم و هردن صیفتلردن سونرا گلیب، مۆرکب فعللر یارادار: حاضیر اول، امر ائت، رد ائله، ...
3. بیل: فعلین باجاریق فورماسى آدلانان "بیل" واسیطهسیله دۆزهلن مۆرکب فعللر: یازا بیلدیم، یازا بیلرمیشم، ...
4. ایسیم+فعل: ایسیم و فعلدن یارانان مۆرکب فعللرى اۆچ یئره آییرماق اولار:
الف) آدلیق حالدا اولان ایسیملرله دۆزهلن مۆرکب فعللر: ال چکمک، گؤز قویماق، باش وورماق، قولاق آسماق، دیل تؤکمک، ...
ب) یؤنلۆک حالدا اولان ایسیملرله دۆزهلن مۆرکب فعللر: باشا دۆشمک، اله سالماق، دیله دۆشمک، گؤزه گلمک، باشا گلمک، ...
ج) چیخیشلیق حالدا اولان ایسیملرله دۆزهلن مۆرکب فعللر: یولدان آزماق، الدن سالماق، گؤزدن دۆشمک، باشدان سووماق، ...
د) نادیر حاللاردا یئرلیک حالدا اولان ایسیملرله ده مۆرکب فعللر دۆزهلیر: گؤزده-قولاقدا اولماق، آرخادا سۆرۆنمک، ...