سس-صرف
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین سس-صرفی یاییملاناجاق‌دیر.سس-صرف
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین سس-صرفی یاییملاناجاق‌دیر.
اللینجى درس
صیفت‌لرین درجه‌لرى
صیفت‌لر جۆمله ایچینده اساسا ایسیم‌لری تعیین ائدر، یعنى اونلارین مۆختلیف علامت‌لرینى بیلدیرر. معمولى صیفت‌لرده بو تعیین ائتمه عئینى درجه ده اولور. آنجاق بو تعیین ائتمه‌نین درجه‌سى بعضا آز و بعضا چوخ اولا بیلر. بعضا ایکى شئیین عئینى بیر اؤزل‌لیگینی توتوشدورور. بورادان دا صیفتین تعیین‌لیک درجه‌سى موضوسو مئیدانا گلیر. صیفتین بو خصوصیتى اونو باشقا نیطق حیصه‌لریندن آییریر، یعنى بو مسئله یالنیز صیفته عاییددیر.
موعاصیر دیلچى عالیم‌لریمیزین فیکرینجه َدیلیمیزده صیفتین آلتى درجه‌سی واردیر:
1. عادى درجه: بو درجه‌ده اولان صیفت‌لر شئی‌لرین علامتینى عادى شکیلده بیلدیریر. بو درجه بۆتۆن درجه‌لر اۆچۆن معیار حئساب اولور: قیرمیزى لاله، آغ پامبیق، چالیشقان قیز.
2. موقاییسه درجه‌سی: بو درجه ایله ایکى و یا چوخ شئیده اولان عئینى کیفیت توتوشدورولور. بو درجه نین علامتى ایکى دیر:
الف) راق-رک: یاخشى‌راق، قیرمیزیراق، پیس‌رک.
ب) دان-دن: بو شکیلچی‌لر صیفت‌لره آرتیریلمیر، بلکه ایکى ایسیمدن کئیفیتى آز اولانا آرتیریلیر، صیفت ایسه یا عادى حالدا و یا درجه‌لرینده بیرینده اولور: یوخو بالدان شیریندیر، یاى قیشدان داها فایدالیدیر.
3.اۆستۆنلۆک درجه‌سی: بو درجه ایله بیر کئیفیت عادى درجه‌دن اۆستۆن گؤستریلیر. بو درجه‌نین علامت‌لرى "ان، چوخ، لاپ، اولدوقجا، دوم، داها" دان عیبارتدیر کى، صیفت‌لرین اولینه گلر. بو سؤزلرین اؤزلرینده ده کمیت جهتدن مۆختصر فرقلر واردیر: ان گؤزل آدام، چوخ گؤزل حرکت، لاپ گؤزل کیتاب، اولدوقجا گؤزل شعر، دۆم‌آغ بنیز.
4. شیددتلندیرمه درجه‌سی: بو درجه صیفتین تعیین‌لیک درجه‌سینى شیددتلندیریر. رنگ، نَجۆرلوک و علامتین عادى درجه‌دن چوخ-چوخ آرتیق اولدوغونو گؤستریر.
صیفتین بو درجه‌سی اؤزۆنه اؤزل بیر شکیلده صیفتین اؤزۆندن یارانیر، بئله کى، صیفتین ایلک هئجاسینین سسلی‌سیندن سونرا "م، پ، س،ر" سس‌سیزلریندن بیرینى گتیریب و سونرا صیفتین اؤزۆ، تام شکیلده گلیر. بو حرف‌لرین هانسینین آرتیریلماسى اۆچۆن خالقیمیزین دیلینه قولاق آسمالی‌ییق: ساپ‌سارى، قیپ‌قیرمیزى، یام‌یاشیل، ترتمیز.
5. کیچیلتمه درجه‌سی: بو درجه شئی‌لرده کى علامت، صیفت و کئیفیتین، عادى درجه‌دن آز اولدوغونو بیلدیریر: "سارى" عادى بیر رنگى بیلدیریر، "ساریمتیل" سارىدان آچیق، سارىیا چالان رنگى بیلدیریر.
صیفتین بو درجه‌سی آشاغیداکى شکیلچى و سؤزلرله دۆزه‌لر:
الف) /یمتیل (ımtıl)، یمتیل (imtil)، ومتول (umtul)، ۆمتۆل (ümtül)/، یمتیل: بو شکیلچی‌لرى صیفت‌لرین کؤکلرینه آرتیرماقلا ائله صیفت‌لر دۆزه‌لیر کى، کئیفیتین عادى درجه دن آز اولدوغونو بیلدیریر: ساریمتیل، قارامتیل، گؤیومتول.
ب) سوو (sov): بو شکیلچی‌نین صیفت‌لره آرتیریلماسیله دۆزه‌لن صیفت‌لر عادى درجه‌دن آزى بیلدیریر: اوزون سوو، دلى سوو.
ج) تهر: بو شکیلچى صیفت‌لردن ائله صیفت‌لر یارادیر کى، اونلارداکى کئیفیت عادى درجه‌دن چوخ آزدیر: قیرمیزى تهر، اوزون تهر.
د) متراق: قیرمیزیمتراق، ساریمتراق.
ه) آلا: صیفتین اولینده ایشله‌نن بو سؤزله ائله صیفت‌لر دۆزه‌لیر کى، کئیفیتین آزلیغى، ضعیف‌لیینى بیلدیریر: آلا قارانلیق، آلا قیرمیزی، آلا یاریمچیق.
و) شین: بو شکیلچى علامتین عادى درجه‌دن چوخ آز اولدوغو صیفت‌لر یارادیر: آغشین، قاراشین، ساریشین.
ز) آچیق: صیفت‌لرین اولینه قوشولان بو سؤزده کیچیلتمه درجه‌سی یارادار: آچیق سارى.
6. چوخالتما درجه‌سی:
صیفتین بو درجه‌سی واسیطه‌سیله دۆزه‌لن کئیفیت، علامت و صیفتین میقدارى، عادى درجه‌یه نیسبت یا آرتیر و یا آزالیر. بو درجه‌نین علامتى "جا-جه" شکیلچیسی‌دیر: یاخشیجا، بالاجا، قاراجا، کؤرپه‌جه.