"ایسیم‌لرین قورولوشجا نوعلاری(4)"
3. آوروپا دیللریندن آلینمیش شکیلچی‌لر ایله هامان دیللردن آلینما سؤزلردن یارانان دۆزلتمه ایسیم‌لر:
آوروپا دیللریندن آلینمیش سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچی‌لرین اؤنملی‌لرى بونلاردیر:
* ایزم:
بو شکیلچی آوروپا کلمه لریندن مفکوره، قورولوش و دونیاگؤروشو بیلدیرن ایسیم‌لر یارادار: ماتریالیزم، فاشیزم، سوسیالیزم.
* ایست:
علم، نظریه، دونیا ؤروشو طرفدارى اولان شخصى بیلدیریر: ماتریالیست، فاشیست، سوسیالیست. بو شکیلچی ایله ایش‌صاحیبینی ده یاراتماق اولار: ژورنالیست. بو دۆزه‌لتمه ایسیم‌لر صیفت کیمی ده ایشلنه بیلر.
* ایک:
آوروپا دیللریندن آلینمیش بو شکیلچی ایله دۆزه‌لن ایسیم‌لر هم ایسیم، هم ده صیفت کیمى ایشلنه بیلر: آکادئمیک، فیزیک، فونئتیک.
"ایسیم‌لرین قورولوشجا نوعلاری(3)"
2. فارس و عرب دیللریندن آلینمیش شکیلچی‌لر ایله هامان دیللردن آلینمیش کلمه‌لر دن دۆزه‌لن دۆزلتمه ایسیم‌لر:
بو شکیلچی‌لرین اؤنملی‌لرى بونلاردیر:
1. ییت:
عرب دیلیندن آلینمیش بو شکیلچی واسیطه‌سیله عرب کلمه‌لریندن ائله دۆزلتمه سؤزلر یارانار کى، صاحیب‌لیک، حال، وضعیت، عمومی‌لیک بیلدیرن ایسیم‌لردیر: ضدییت، معنویت، ابدییت، شخصیت، ...
2. یات، ات:
عرب دیلیندن آلینمیش بو شکیلچی، عرب دیلینده مونث ایسیم‌لرین جمع علامتى دیر. بوگون بو شکیلچی ایله دۆزه‌لن ایسیم‌لر دیلیمیزده علم، نظریه، ایشین چوخلوغونو بیلدیرن ایسیم‌لر یارادار: ادبیات، کشفیات، معلومات، ...
3. ییه:
5. دار:
فارس دیلیندن آلینما بو شکیلچی "داشتن" فعلینین کؤکۆدۆر و فارس دیلینده ده شکیلچی‌لشمیش‌دیر. بو شکیلچی ایله دۆزه‌لن ایسیم‌لر یییه‌لیک، ایش، حال، وضعیت بیلدیرر: امکدار، هاوادار، ائلدار. بو سؤزلر صیفت کیمى ده ایشله‌نر.
6. ستان:
بو فارس دیلى شکیلچی‌سی، فارس دیلینده اولدوغو کیمی، ائله ایسیم‌لر دۆزه‌لدر کى، بیر میللیت و یا باشقا شئیین چوخ اولدوغو یئرى بیلدیرر: داغیستان، تاتاریستان، عربستان
عرب دیلینده" ییت" شکیلچی‌سى ایله دۆزه‌لن ایسیم‌لرى "یییه" شکلینده تلفوظ ائدرلر. بیر سیرا عرب کلمه‌لرى همین شکیلده آلینمیش و ایشله‌نیر. بو ایسیم‌لر نظریه، لقب کیمى مضمونلار بیلدیرر: نظریه، قاجارییه، افشارییه
4. ى، وى:
بو عرب دیلینین صیفت دۆزه‌لدن" ى" شکیلچی‌سی‌دیر کی شخصی ایسیم‌لر و یئر آدلاریندا ایشله‌ننده دۆزلتمه ایسیم‌لر اولور: نیظامى گنجوی، شیروانی، اورموی.
"ایسیم‌لرین قورولوشجا نوعلاری(2)"
2-1.اؤز دیلیمیزین شکیلچی‌لر ایله دۆزه‌لن دۆزلتمه سؤزلر:
بیرینجى دسته‌ده‌کى دۆزلتمه ایسیم‌لر آشاغیداکى شکیلچی‌لرله یارانیر:
1. لیق /لیق، لیک، لوق، لوک/
بو ایسیم‌لر ساده ایسیم، صیفت، سای و عوضلیک‌لردن دۆزه‌لر و آشاغیداکى معنادا اولان ایسیم‌لر یارادار:
الف) بیر شئیین چوخ اولدوغو یئرى بیلدیرر: داغلیق، اوتلوق، ...
ب) وظیفه و پئشه بیلدیرن ایسیم‌لر دۆزلدر: معلیم‌لیک، چالوادارلیق، ...
ج) کئیفیت، خاصیت، حال، وضعیت معناسیندا اولان ایسیم‌لر دۆزه‌لر: بیرلیک، گؤزللیک، آتالیق، اوجوزلوق، ...
2. چا، چه
بو شکیلچی‌لرله کیچیلتمه، اوخشاما مضمونلو ایسیم‌لر دوزه لر. بیر او قدر فعال شکیلچی دئییلدیر: مئیدانچا، قازانچا، تیانچا
3. لاق
بیر شئیین چوخ اولدوغو یئرى بیلدیرن ایسیم‌لر یارادار: دوزلاق، اوتلاق، قیشلاق، ...
4.چی /چی، ̌چی، چو، چۆ/
بو شکیلچیدن یارانان ایسیم‌لر ایش، شغل، پئشه، عادت، خاصیت، عقیده، وضعیت، کیفیت بیلدیرن ایسیم‌لر اولار. بو شکیلچی‌لر آوروپا سؤزلریله ده ایشله‌نر: یازیچی، داغچی، اودونچو
5. لی /لی،̌لی، لو، لۆ/
بو شکیلچی نین دوزلتدیگی ایسیم‌لر هم ایسیم، هم ده صیفت اولار. اؤزلرى ده ایسیم اولاندا یئر مناسیبتى، کئیفیت، صاحیب‌لیک، فامیل، عاییله، کمیت معنالاریندا اولان ایسیم‌لر یارادار: تبریزلى، کندلى، دوزلو، یئرلى
6. داش
بو شکیلچی ایله بیریئرلى‌لیک، هم‌رأی‌لیک، فیکیربیرلیک مضمونلو ایسیم‌لر دۆزه‌لر: یولداش، وطنداش، سیلاحداش
7.جیق /جیق، جیک، جوق، جوک/، جیغاز، جییز
بو شکیلچی‌لرین واسیطه‌سیله کیچیلتمه، اوخشاما مضمونلو ایسیم‌لر دۆزه‌لر: آناجیق، ائوجیک، قیزجیغاز، ننه جییز
"ایسیم‌لرین قورولوشجا نوعلاری(1)"
ایسیم‌لر اؤز قورولوشلارینا گؤره، اۆچ جۆردۆر:
1.ساده ایسیم‌لر: بیر کؤکدن عیبارت اولان و بیر حرفى دۆشنده معناسینى ایتیرن ایسیم‌لره دئییلیر: آت، اوغلان، سئل، ...
2. دۆزه‌لتمه ایسیم‌لر: بیر کؤک و بیر و یا نئچه سؤزدۆزه‌لدیجى شکیلچیدن عمله گلن ایسیم‌لره دۆزلتمه ایسیم‌لر دئییلیر. دۆزلتمه ایسیم‌لر، ایسیم، صیفت، ساى، عوضلیک و فعل‌لردن دۆزه‌لر. دۆزلتمه ایسیم‌لر شکیل جهتدن اصیل‌لریندن فرقلندیک‌لرى کیمى، معنا جهتدن ده اونلاردان تامامیله فرقله‌نیر. دیلیمیزده اولان دۆزلتمه سؤزلرى دؤرد دسته‌یه آییرماق اولار:
2-1. اؤز دیلیمیزین شکیلچی‌لر ایله دۆزه‌لنلر.
2-2. فارس ایله عرب دیللریندن آلینمیش شکیلچی‌لر ایله هامان دیللردن آلینمیش کلمه‌لردن دۆزه‌لنلر.
2-3. آوروپا دیللریندن آلینمیش شکیلچی‌لر ایله هامان دیللردن آلینمیش کلمه‌لردن دۆزه‌لنلر.
2-4. دیلیمیزده اولان شکیلچی‌لرله فعل‌لریمیزدن دۆزه‌لن ایسیم‌لر.
3. مرکب ایسیم‌لر: ایکی و یا نئچه مۆستقیل سؤزدن یارانیر. بئله سؤزلر دیلیمیزده چوخدور. بو کلمه‌لر دؤرد جۆر اولور:
3-1. ایکى مۆستقیل کلمه‌دن یارانان مۆرکب سؤزلر: بو سؤزلرین ترکیب‌لرى ایسیم، صیفت، ظرف، ... اولا بیلر: حاجى‌لئیلک، آجى‌چای
3-2. بیر سؤزۆن تکراریندان عمله گلن سؤزلر: قالا-قالا
3-3. معناجا ضید اولان ایکى سؤزۆن بیرلشمه‌سیندن عمله گلن مرکب سؤزلر: آتا-آنا، سحر-آخشام
3-4. بیر معنالى و بیر معناسیز سؤزۆن بیرلشمه‌سیندن یارانان سؤزلر: آدام-مادام، شله- شۆله
"ایسیم"
اشیانین آدینى بیلدیرن و کیم؟ نه؟ هارا؟ سواللاریندان بیرینه جاواب وئرن سؤزلره، ایسیم دئیرلر: معلیم، قوناق (کیم)، آت، داش (نه)، تبریز، کند (هارا)
* خصوصى و عومومى ایسیم‌لر: بیر جینسدن اولان شئی‌لرین عومومى آدى اولان سؤزلره، عومومى ایسیم‌لر دئییلیر: آدام، کیتاب.
وارلیغى تک اولان شئی‌لرى بیلدیرن سؤزلره خصوصى ایسیم‌لر دئییلیر: تبریز، ساوالان، بابک
* مجرد و غیرمجرد ایسیم‌لر:
ماده اولمایان و لمس اولونمایان شئی‌لرین آدلارینا مجرد ایسیم‌لر دئییلیر: یاخشی‌لیق، دۆشۆنجه.
جانلی‌لار و جانسیزلارین آدینا غیرمجرد ایسیم‌لر دئییلیر: سو، قوش، قوهوم، یاغیش.
* تکلیک و چوخلوق بیلدیرن ایسیم‌لر:
ایسیم‌لرین چوخو، آخیریندا جمع علامتى اولمایاندا تک بیر شئیى بیلدیرر، بئله ایسیم‌لره تکلیک بیلدیرن ایسیم‌لر دئییلر: آنا، وطن، بوداق، ...
آنجاق ائله ایسیم‌لر واردیر کى سونوندا جمع علامتى اولمایاندا دا، بئله ایسیم‌لره چوخلوق بیلدیرن ایسیم‌لر دئییلیر: ائل، میللیت، ناخیر، ...
*ایسیم‌لرین جمعى:
دیلیمیزده ایسیم‌لرین جمع علامتى، ایسمین سون سسلی‌سینین قالین یا اینجه اولدوغونا گؤره ایکى چئشیت‌دیر: لار، لر: دوستلار، قلملر، گؤزلر