سس-صرف
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین سس-صرفی یاییملاناجاق‌دیر.سس-صرف
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین سس-صرفی یاییملاناجاق‌دیر.
اوتوزبیرینجی درس
"حال شکیلچی لرینین مۆختلیف معنالی سؤز یاراتماسى (1)"
ایسیم‌لرده حال آنلاییشى اولدوقجا گئنیش ایحاطه داییره‌سینه مالیک بیر مفهوم‌دور. بو آنلام ایسیمى، صیفتى، سایى، عوضلیگى، فعلى ایسیم‌لرى، فعلى صیفت‌لرى و مصدرلرى ایحاطه ائدن بیر مفهوم‌دور. طبیعی‌دیر کى صیفت، ساى و باشقا نیطق حیصه‌لرى یالنیز ایسیم‌لشدیکدن سونرا، حال شکیلچی‌لرینى آلا بیلرلر.
هر کلمه، جۆمله ایچینده بللى بیر وظیفه داشیمالی‌دیر. ایسیم‌لر هی شئیدن اؤنجه، جۆمله‌نین مۆبتداسى اولار. بو او دئمکدیر کى، ایسیم، فعل ایله گؤزه گؤرۆنمز نحوى ایلگى یه کئچیر، یوخسا اونلار بیر جۆمله‌یه سیغیشا بیلمز. بئله نحوى ایلگی‌یه گیرن هر مۆبتدا و خبر جۆمله‌نین اساس ایکى دیره‌یی حئساب اولور. مۆعین جۆمله‌نین مۆختلیف جهت‌لردن عضوو اولماق ایسته‌ین هر بیر کلمه، جۆمله‌نین اساس دیرک‌لری اولان مۆبتدا و خبرله بللى ایلگی‌یه گیرمه‌دن، اونلارلا باغلانمادان، او جۆمله‌نین عضوو اولا بیلمز. ائله بو ایلگی‌لره گؤره ده مؤختلیف ایسیم‌لرین هره،سى بللى بیر حالدا اولوب، بللى بیر حال سسلی‌سینى آلیر. گؤزه گؤرۆنمه‌ین بۆتۆن بو ایلگی‌لره نحوى ایلگى دئییلیر.
بو دئدیکلریمیزده، کلمه‌لرین ظاهیرى دَییشمه‌لرى صرفى و اونلارین آراسینداکى گؤزه گؤرۆنمز معنوى ایلگی‌لر، نحوى ایلگی‌لردیر. بئله‌لیک‌له ایسمین حاللانماسى هم صرف علمى، هم ده نحو علمینه عایید بیر مسئله دیر. جۆمله ایچینده سؤزلرین روللارى، بیر-بیریله ایلگی‌سی، گؤره‌وى و بو کیمى مسئله‌لرى اؤیره‌نمه‌لی‌ییک. بونا گؤره‌ده صرف ایله یاناشى، قیسا و ییغجام شکیلده نحوین ساده و لازیم مسئله‌لریله ده تانیش اولمالی‌ییق.
دیلیمیزده کى آلتى حال، گئنیش‌لیک و ایحاطه داییره‌لرینه گؤره ایکى یئره بؤلۆنۆر:
1. قرامئرى حاللار (آدلیق، یییه‌لیک، تأثیرلیک)
2. مکانى-قرامئرى حاللار (یؤنلۆک، یئرلیک، چیخیش‌لیق)
گلن درسلرده بو حاللارین اساسا نحوى اؤزللیک‌لرینى اؤیره‌نه‌جه‌ییک.