یۆزدؤردونجو درس

فعل‌لر (33)

غیر شهودى شکیل (فورم)

   فعلین خبر شکیل‌لریندن دانیشدیقدا گؤردویونوز کیمى اکثرینین هم شهودى، هم ده غیر شهودى شکیل‌لرى واردیر.

   شهودى خبر شکیل‌لرى اکثر دونیا دیل‌لرینده واردیر، آنجاق فعلین غیر شهودى شکیلى تانیدیغیمیز دیل‌لرده یوخدور، بیلدیگیمیزه اساسا یالنیز تورک سیستئملى دیل‌لرده، او جۆمله‌دن آنا دیلیمیزده واردیر.

   آشاغیدا گؤره‌جه‌ییمیز کیمى، فعل زامانلارینین اکثرینین غیر شهودى فورمو دا واردیر کى، مضمونجا کئچمیش زامانا دلالت ائدر. اگر فعل‌لرین کئچمیش خبر شکیل‌لریله، غیر شهودیلرینی بیرلیکده نظره آلساق، اوندا دیلیمیزین فعل قورولوشونون نه قدر گئنیش و درین مضمونلو اولدوغونو حدس وورماق اولار. میثال اۆچۆن  "گلمه‌مه‌لى‌ایمیش" سؤزۆنۆ تقریبى اولاراق فارس دیلینه بئله چئویرمک اولار: "حوادث نشان مى دهد که، نمى بایستى مى‌آمد."

   ایندى ده غیر شهودى کئچمیش زامانین خصوصیت‌لرى و شکیل‌لرینى نظردن کئچیردک.

   یوخاریدا گؤردویوموز بۆتۆن فعل‌لرین (کئچمیش، ایندیکى، گله‌جکلر) هم تصدیقى، هم ده اینکارى معنى جهتدن ائله‌دیر کى، اونلاردان خبر وئرن شخص او ایشلری اؤز گؤزوله گؤرموش، اونلارین شاهیدى اولموشدور.